Một số lưu ý đảm bảo thức ăn cho đàn gia súc vào mùa đông

10/12/2024

Vụ Đông Xuân năm 2024, không khí lạnh bắt đầu xuất hiện vào cuối tháng 11/2024, theo Trung tâm Dự báo Khí tượng Thủy văn Quốc gia không khí lạnh có xu hướng gia tăng tần suất và cường độ mạnh dần từ tháng 12/2024 đến tháng 02/2025; dự báo hiện tượng rét đậm, rét hại diện rộng ở khu vực Bắc Bộ có khả năng xuất hiện trên diện rộng từ nửa cuối tháng 12/2024. Để hạn chế thấp nhất thiệt hại về chăn nuôi do rét đậm, rét hại trong vụ Đông Xuân 2024-2025, đồng thời đảm bảo phát triển chăn nuôi bền vững người chăn nuôi cần có kế hoạch và phương pháp chế biến, dữ trữ đủ lượng thức ăn đảm bảo chất lượng cho đàn gia súc vụ Đông Xuân là rất cần thiết.

1. Phơi khô thức ăn (các loại cỏ, rơm, thân cây ngô, lạc...): Đây là phương pháp đơn giản, phù hợp với mọi quy mô chăn nuôi, tận dụng được nguồn nguyên liệu sẵn có, đầu tư thấp nhưng vẫn đảm bảo dinh dưỡng cho gia súc. Sau khi phơi khô, thức ăn sẽ giảm được độ ẩm, gia súc sẽ ăn được nhiều, kích thích tiêu hóa, ngoài ra còn duy trì sự ổn định của dạ cỏ giúp cho vi sinh vật thực hiện các hoạt động phân giải thức ăn. Để thức ăn phơi khô đạt chất lượng, người chăn nuôi nên thu hoạch cỏ để phơi vào lúc cỏ sắp ra hoa, lúc đó cỏ vừa đúng độ, không quá non cũng không quá già làm tăng khả năng ăn vào của gia súc. Thức ăn phơi khô cần được bảo quản ở nơi sạch sẽ, khô ráo, thoáng mát, không bị mưa dột hay đọng nước.

2. Ủ chua thức ăn xanh

Vào những thời điểm thời tiết thuận lợi cây cối sinh trưởng, phát triển tốt sinh khối cỏ trồng, cỏ tự nhiên, thân lá cây ngô, cây họ đậu,… lớn nên việc bảo quản, dự trữ thức ăn bằng phương pháp ủ chua (lên men yếm khí) là rất cần thiết, giúp dự trữ thức ăn trong thời gian dài.

Cỏ, thân cây ngô,… khi thu hoạch về tiến hành phơi trước khi băm (hoặc tiến hành băm rồi đem đi phơi) khi cỏ có độ ẩm khoảng 65 - 70% là phù hợp. Sau đó băm, thái cỏ thành từng đoạn dài 5 - 7cm; trộn đều với muối ăn, rỉ mật với bột ngô hoặc cám gạo, rồi cho vào túi ủ càng nhanh càng tốt, nén chặt, dùng dây buộc chặt lại, ghi ngày tháng ủ, đưa vào bảo quản nơi khô ráo, thoáng mát, tránh chuột, bọ, gián,... cắn thủng bao, không khí sẽ xâm nhập làm mốc, hỏng thức ăn. Đặt hố ủ nơi cao ráo, không ứ đọng nước, thuận tiện đi lại và cạnh chuồng nuôi, vệ sinh sạch sẽ hố ủ trước khi đem nguyên liệu vào ủ. Lót đáy hố bằng gạch hoặc rơm khô, xung quanh bằng bạt dứa, túi nilon đảm bảo kín, không bị hở.

Thời gian ủ mùa hè (7 - 10 ngày), mùa đông (15 - 20 ngày) có thể lấy ra cho gia súc ăn. Thức ăn ủ tốt có màu vàng xanh, giống như màu của dưa cải muối và có mùi của axít lactic. Thức ăn ủ chua có thể sử dụng trong vòng 6 tháng. Khi cho gia súc ăn lấy một lượng nhỏ thức ăn ủ trộn với cỏ tươi, rơm,… tập cho gia súc ăn, sau đó tăng dần thức ăn ủ lên với lượng tối đa cần thiết trâu, bò (7 – 12 kg/con/ngày); bê, nghé (4 - 7 kg/con/ngày).

3. Rơm ủ urê (có thể ủ rơm khô hoặc rơm tươi): Rơm khô là thức ăn tiện lợi tuy nhiên hàm lượng dinh dưỡng thấp nên việc ủ rơm với urê sẽ giúp tăng hàm lượng dinh dưỡng, tăng khả năng tiêu hóa, khả năng sản xuất so với rơm không ủ. Thời gian ủ mùa hè sau 2 tuần và mùa đông sau 3 tuần thì lấy rơm ra cho gia súc ăn. Rơm sau khi ủ có chất lượng tốt là rơm có màu vàng đậm, mềm và ẩm, mùi urê, không có mùi mốc. Rơm ủ bằng phương pháp này có thể dự trữ và bảo quản trong vòng 6 tháng.

Khi cho gia súc lần đầu ăn rơm ủ urê do mùi đặc trưng của amoniac nên chưa quen ngay. Do vậy, người chăn nuôi phải tập dần bằng cách lấy một lượng nhỏ rơm ủ trộn lẫn với cỏ tươi; lần đầu cho ăn với lượng 1-2 kg/con/ngày, khi gia súc đã quen ăn rơm ủ urê thì có thể cho ăn 5-6 kg/con/ngày và kết hợp với thức ăn thô xanh.

4. Chủ động trồng cỏ: Cỏ xanh là thức ăn lý tưởng cho gia súc nhai lại nhưng năng suất lại thay đổi theo mùa vụ, đặc biệt trong mùa lạnh (khô) thường bị thiếu. Vì vậy, người dân cần chủ động thực hiện việc chuyển một số diện tích sản xuất lương thực kém hiệu quả sang trồng các giống cỏ năng suất cao, chịu hạn, chịu rét tốt như: cỏ Voi, cỏ Ghinê, VA06,… để trồng thâm canh nhằm có đủ nguồn thức ăn thô xanh.

5. Dự trữ nguồn thức ăn tinh: Nguồn thức ăn tinh sử dụng cho vật nuôi bao gồm: bột ngô, khoai, sắn, bột đậu tương, cám gạo… Đây là nguồn thức ăn cung cấp các thành phần dinh dưỡng quan trọng cho gia súc như các chất tinh bột, chất đạm, chất khoáng, vitamin… Thức ăn tinh được bảo quản ở dạng khô và được dự trữ trong chum vại, bao tải, thùng kín… nơi khô ráo, thoáng mát, sạch sẽ, đảm bảo không bị mối mọt, ẩm mốc. Khi có hiện tượng ẩm, vón cục, mối mọt… cần có biện pháp xử lý kịp thời.

Vì vậy, để cung cấp đủ nhu cầu thức ăn cho đàn gia súc vào mùa đông, đặc biệt là những đợt rét đậm, rét hại và tránh tình trạng đàn gia súc phải chịu đói, rét làm giảm sức đề kháng người chăn nuôi cần lưu ý khi chế biến, dữ trữ thức ăn cho đàn gia súc vào mùa đông. Bên cạnh đó, các hộ chăn nuôi cần gia cố chuồng trại, thực hiện vệ sinh tiêu độc, khử trùng nhằm bảo vệ tốt nhất cho đàn gia súc trong mùa đông.